Thuốc Fentanyl là một loại thuốc giảm đau phổ biến dùng sau khi phẫu thuật. Do vậy mà thuốc Fentanyl cần phải được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo độ an toàn và hiệu quả. Hãy cùng tham khảo thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây nhé.
Thông tin cơ bản thuốc Fentanyl
Dạng bào chế
Viên ngậm; Thuốc tiêm (tiêm tĩnh mạch, tiêm bắp); Miếng dán
Dạng thuốc và hàm lượng
- Thuốc tiêm Fentanyl citrat, thuốc tiêm phối hợp Fentanyl với droperidol.
- Ống tiêm 2 ml, 5 ml, 10 ml, 20 ml (50 microgam/ml), lọ 20, 30 và 50 ml (50 microgam/ml).
- Ống tiêm 2 ml chứa 50 microgam Fentanyl và 2,5 mg droperidol/ml
Công dụng của thuốc Fentanyl
- Thuốc Fentanyl dùng trong giảm đau kiểu an thần và hỗ trợ an thần trong gây mê.
- Giảm đau tác dụng ngắn thuộc nhóm Opioid được dùng giảm đau ở phòng chăm sóc tích cực đối với các bệnh nhân được hỗ trợ thông khí.
- Thuốc Fentanyl dùng trong giảm đau gây mê tổng quát có luồn ống khí quản và thông khí ở bệnh nhân.
- Fentanyl tác động rất nhanh trong cơ thể người tác động lên hệ thần kinh trung ương cũng giống như các loại thuốc thuộc họ nha phiến khác như bạch phiến và morphine
- Fentanyl phản ứng nhanh có thể gây cho bạn ngưng thở nhanh hơn các loại ma tuý khác
Chống chỉ định thuốc Fentanyl 50mcg/2ml
Thuốc Fentanyl 50mcg/2ml chống chỉ định đối với bệnh nhân:
- Mẫn cảm với Fentanyl, mẫn cảm với bất cứ thành phần nào của thuốc, chống chỉ định với thuốc có các tác dụng tương tự như Morphin
- Nhược cơ năng.
- Trẻ em dưới 2 tuổi.
- Giảm lưu lượng máu và giảm huyết áp.
- Tăng áp lực nội sọ và chấn thương não.
- Fentanyl được sử dụng chủ yếu dưới dạng tiêm hoặc truyền tĩnh mạch chỉ cần nhấn nút qua đường truyền tĩnh mạch
- Đang dùng kết hợp với các thuốc ức chế MAO
- Suy hô hấp không có thông khí nhân tạo.
- Không sử dụng hai tuần sau khi ngưng sử dụng các thuốc ức chế MAO.
- Tuy nhiên Fentanyl là thuốc giảm đau mạnh, áp da Fentanyl chỉ phù hợp với bệnh nhân dung nạp tốt Fentanyl hoặc opioid khác.
Thận trọng trước khi dùng thuốc Fentanyl
Với bất kỳ ai khi sử dụng thuốc Fentanyl cũng cần phải có một số lưu ý để đảm bảo cho việc sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả. Theo đó thì người bệnh khi dùng thuốc Fentanyl cần phải thận trọng như sau:
- Người bệnh nên báo cho bác sĩ và dược sĩ trường hợp người bệnh có xuất hiện triệu chứng dị ứng với thuốc hay những tá dược của thuốc
- Người bệnh cần phải báo cho bác sĩ và dược sĩ nếu như bạn đang bị dị ứng với bất kì loại thuốc nào khác, một số thực phẩm, chất bảo quản… hay loài động vật nào
- Thận trọng khi dùng thuốc Fentanyl cho trẻ em và cả người lớn tuổi
- Người bệnh cần chủ động báo cho bác sĩ và dược sĩ trường hợp người bệnh đang gặp phải bất kì những vấn đề sức khỏe nào, hoặc người bệnh có thể đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào khác có thể gây tương tác thuốc với Fentanyl.
Liều dùng – cách dùng thuốc Fentanyl hiệu quả
Khi sử dụng Fentanyl cần lưu ý đến đường sử dụng và mục đích sử dụng, vì Fentanyl là một loại thuốc rất mạnh.
Đối với miếng dán
- Người lớn khi sử dụng miếng dán cần dựa vào thể trạng của từng người. Khi sử dụng thuốc cho liều khởi đầu, nên chọn kích thước miếng dán dựa vào tiền sử dùng thuốc opioid của bệnh nhân. Nếu người bệnh chưa từng dùng opioid được chỉ định dùng hàm lượng nhỏ nhất 25 mcg/giờ. Nếu người bệnh đã dùng opioid cần linh hoạt chuyển đổi các thuốc nhóm opioid dạng uống hoặc dạng tiêm sang Fentanyl.
- Đối với trẻ em đã dung nạp opioid khi sử dụng miếng dán được chỉ định dùng liều tối thiểu 45mg morphin/ngày.
Một số lưu ý khi sử dụng miếng dán Fentanyl:
- Bề mặt dán Fentanyl là vùng da không kích ứng, phẳng như: ngực, lưng,…
- Vệ sinh sạch sẽ vùng da trước khi dán như: tỉa lông, rửa bằng nước… sau đó để da khô ráo.
- Không sử dụng các dung dịch cồn, dầu, xà phòng vệ sinh vùng da cần dán miếng Fentanyl.
- Sử dụng miếng dán ngay sau khi bóc bao bì.
- Để đảm bảo miếng dán được bám chặt, đặc biệt xung quanh rìa, cần ấn miếng dán khoảng 30 giây.
- Để tránh sự phóng thích Fentanyl không còn kiểm soát, sau khi sử dụng xong không được cắt hủy bằng bất cứ biện pháp nào.
- Để hủy, bạn chỉ cần gấp lại để 2 mặt tự dính vào nhau và hủy đi.
Dung dịch tiêm
- Liều lượng tiền mê của người lớn là 50 – 100 microgam tiêm tĩnh mạch chậm. Đối với trẻ em là 3 – 5 microgam/kg sau đó 1 microgam/kg nếu cần
- Liều lượng bổ trợ gây mê: Nếu người bệnh tự thở, liều lượng tiêm tĩnh mạch 50 – 200 microgam sau đó 50 microgam nếu cần sau 30 phút. Liều khởi đầu 300 – 3500 microgam (tới 50 microgam/kg), sau đó từng thời gian bổ sung 100 – 200 microgam tuỳ theo đáp ứng nếu là hỗ trợ hô hấp. Với trẻ em, liều lượng cần thiết là 15 microgam/kg sau đó 1 – 3 microgam/kg khi cần.
- Dùng giảm đau sau mổ với người lớn là 50 – 200 microgam /giờ (hoặc bơm tiêm điện) và trẻ em là 3 – 5 microgam/kg sau đó 1 microgam/kg
Bạn nên làm gì trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều?
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất.
Bạn nên làm gì nếu quên một liều?
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.
Bạn sẽ gặp tác dụng phụ nào khi dùng thuốc Fentanyl?
Như các loại thuốc khác, thuốc Fentanyl có thể gây ra một số tác dụng phụ. Phần lớn những tác dụng phụ này hiếm gặp và không cần phải chữa trị. Tuy nhiên, bạn cần báo cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kì tác dụng phụ nào sau đây:
- Đau ngực hoặc khó chịu ở ngực
- Khó thở
- Thở nhanh hoặc chậm
- Cảm giác lâng lâng, chóng mặt, hoặc ngất xỉu
- Môi, móng tay hoặc da nhợt nhạt hoặc xanh xao
- Tim đập nhanh hoặc chậm hoặc loạn nhịp
- Cứng cơ nặng
- Mệt mỏi bất thường
- Tầm nhìn mờ, thay đổi nhận thức, lẫn lộn
- Ho, khó nuốt, cảm lạnh, đau đầu, nổi mẫn
- Khó cử động mắt, khó ngồi, mí mắt mấp máy hoặc co thắt thường xuyên
- Ngứa, hạ huyết áp, bồn chồn, nghe tiếng đạp thình thịch trong tai
- Bọng mắt, sưng mí mắt hoặc xung quanh mắt, mặt, môi hoặc lưỡi
- Ảo giác
- Phát ban da, thè lưỡi một cách vô thức, ra nhiều mồ hôi, cổ, chân, tay chuyển động không kiểm soát;
- Thay đổi sắc mặt.
Không phải ai cũng gặp các tác dụng phụ như trên. Có thể có các tác dụng phụ khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
Thuốc Fentanyl có tương tác không?
Một số thuốc có thể tương tác với Fentanyl khi dùng chung:
- Nelfinavir
- Atazanavir
- Boceprevir
- Cobicistat
- Lopinavir
- Mifepristone
- Saquinavir
- Telaprevir
- Naltrexone
- Ritonavir
Tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến thuốc Fentanyl như các bệnh:
- Chậm nhịp tim
- Gặp vấn đề khi thở hoặc thở khó
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD
- Vấn đề về nhịp tim như kéo dài khoảng QT
- Tiền sử chấn thương đầu
- Bệnh tim
- Tăng huyết áp
- Tiền sử u não
- Bệnh thận
- Hạ kali máu
- Bệnh gan
- Hạ magie máu
Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khi dùng thuốc này.
Sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai và cho con bú
Chưa biết thuốc có an toàn đối với phụ nữ có thai hay không và thuốc có thể bài tiết vào sữa mẹ, vì thế không dùng thuốc cho phụ nữ có thai và đang cho con bú.
Sử dụng thuốc cho người lái xe và vận hành máy móc
Thuốc gây chóng mặt, người mệt mỏi sẽ gây ảnh hưởng đến người lái xe và vận hành máy móc nên hãy nghỉ ngơi khi dùng thuốc.
Bạn nên bảo quản thuốc Fentanyl như thế nào?
- Bạn nên bảo quản thuốc Fentanyl ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm, tránh ánh sáng. Bạn không nên bảo quản thuốc trong phòng tắm. Bạn không nên bảo quản thuốc trong ngăn đá. Mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Bạn hãy đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì, hoặc hỏi dược sĩ. Bạn hãy giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.
- Bạn không vứt thuốc vào toilet hoặc đường ống dẫn nước trừ khi có yêu cầu. Bạn hãy vứt thuốc đúng cách khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng. Tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương về cách tiêu hủy thuốc an toàn.
Với những thông tin được chia sẻ về thuốc Fentanyl trên đây hi vọng phần nào đã giải đáp những thắc mắc của bạn đọc. Nếu có câu hỏi nào cần giải đáp thì người bệnh nên báo cho bác sĩ. Thông tin trong bài viết trên đây chỉ mang tính chất tham khảo, bạn hãy liên hệ bác sĩ nếu có ý định sử dụng thuốc nhé. Chúc bạn sức khỏe!
Nguồn: Healthy ung thư
Bác sĩ Võ Lan Phương
Nguồn tham khảo:
Thuốc Fentanyl cập nhật ngày 26/01/2021: https://www.drugs.com/illicit/fentanyl.html
Thuốc Fentanyl cập nhật ngày 26/01/2021: https://vi.wikipedia.org/wiki/Fentanyl
