Thuốc Tetracyclin là thuốc gì? Nên dùng với liều lượng thế nào? Cần lưu ý những gì trong quá trình dùng thuốc? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thật kĩ về thuốc Tetracyclin theo bài viết được phân tích dưới đây nhé!
Thuốc Tetracyclin là thuốc gì?
- Thuốc Tetracyclin là một trong các loại thuốc kháng sinh, bao gồm hai hoạt chất chính là Tetracyclin base và Tetracyclin hydroclorid.
- Thuốc được bào chế thành dạng viên nang và viên nén hàm lượng 250 mg, 500 mg; lọ bột pha tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch hàm lượng 250 mg, 500mg; dạng thuốc mỡ hàm lượng 1%, 3%; siro 125 mg/5 ml.
Thuốc Tetracyclin có tác dụng gì?
- Tetracyclin được sử dụng để điều trị nhiều loại nhiễm trùng khác nhau, bao gồm cả mụn trứng cá. Tetracyclin là một loại thuốc kháng sinh hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
- Loại kháng sinh này chỉ điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Thuốc này sẽ không có hiệu quả đối với các bệnh Nhiễm trùng do virus (ví dụ như bệnh cảm, cúm thông thường). Việc sử dụng không cần thiết hoặc lạm dụng bất kỳ loại kháng sinh nào có thể làm giảm tính hiệu quả của thuốc.
- Tetracyclin cũng còn có thể được sử dụng chung với các loại thuốc trị viêm loét để điều trị một số chứng bệnh viêm loét dạ dày.
Chỉ định dùng thuốc Tetracyclin
Nghiên cứu cho thấy hiện nay có khá nhiều loại vi khuẩn bị kháng thuốc Tetracyclin. Bởi vậy mà người bệnh chỉ nên dùng thuốc Tetracyclin khi có chỉ định của bác sĩ.
Theo đó thuốc Tetracyclin 250mg, 500mg thường được chỉ định dùng trong các trường hợp dưới đây:
- Người bị nhiễm khuẩn do Rickettsia, Francisella tularensis, Brucella
- Bệnh dịch hạch nguyên nhân do Yersinia pestis
- Bệnh dịch tả nguyên nhân do Vibrio cholerae
- Người bị nhiễm khuẩn do Mycoplasma
- Điều trị trứng cá
- Tetracyclin kết hợp với một số loại thuốc khác để điều trị sốt rét do Plasmodium falciparum kháng thuốc
- Hỗ trợ điều trị nhiễm vi khuẩn H. polyri với những bệnh nhân bị loét dạ dày tá tràng
- Với những bệnh nhân trước khi sử dụng Tetracyclin thì người bệnh cần xác định vi khuẩn này có còn nhạy cảm với thuốc hay không.
Chống chỉ định
Ngoài được sử dụng với các trường hợp trên thì thuốc Tetracyclin còn chống chỉ định sử dụng cho những trường hợp sau:
- Người bị quá mẫn với bất kỳ thành phần nào trong thuốc
- Phụ nữ đang mang thai và cho con bú
- Bệnh nhân bị suy gan, thận nặng
- Trẻ em dưới 8 tuổi
Một số thống kê cho thấy khi sử dụng Tetracyclin trong trường hợp phụ nữ mang thai hay trẻ em dưới 8 tuổi thì chúng có thể làm thay đổi màu răng vĩnh viễn . Bên cạnh đó nếu dùng không đúng cách chúng còn gây ức chế quá trình phát triển của thai nhi và trẻ nhỏ. Bởi vậy mà thuốc Tetracyclin được chống chỉ định sử dụng cho những đối tượng trên.
Trước khi dùng Tetracyclin bạn nên biết những gì?
Khi quyết định sử dụng thuốc này, cân nhắc kỹ lưỡng nguy cơ rủi ro với lợi ích mà thuốc mang lại. Bạn và bác sĩ sẽ quyết định về việc lựa chọn dùng thuốc. Đối với loại thuốc này, các yếu tố sau đây cần được cân nhắc:
Dị ứng
Thông báo với bác sĩ nếu bạn đã từng mắc phải bất kỳ phản ứng bất thường hoặc dị ứng nào đối với thuốc này hoặc bất kỳ các loại thuốc nào khác. Hơn nữa, thông báo với bác sĩ nếu bạn mắc phải bất kỳ các dạng dị ứng nào khác, như dị ứng với thức ăn, thuốc nhuộm, chất bảo quản, hoặc với động vật. Đối với các sản phẩm thuốc không kê toa, hãy đọc kỹ các thành phần trên nhãn thuốc hoặc trên bao bì sản phẩm.
Trẻ em
Tetracyclin có thể làm cho răng bị biến đổi màu lâu dài và làm chậm sự phát triển của xương. Trẻ em 8 tuổi hoặc dưới 8 tuổi không nên dùng thuốc này trừ khi có sự chỉ định của bác sĩ.
Người cao tuổi
Nhiều loại thuốc hiện vẫn chưa được nghiên cứu cụ thể trên người cao tuổi. Vì thế, không thể biết được rằng các loại thuốc này có tác dụng ở người cao tuổi giống như có tác dụng ở người trẻ hay không hoặc chúng có gây ra các tác dụng phụ hoặc vấn đề khác ở người cao tuổi hay không. Hiện vẫn chưa có thông tin cụ thể nào về việc sử dụng tetracyclin ở người cao tuổi so với việc dùng tetracyclin ở các lứa tuổi khác.
Liều dùng thuốc Tetracyclin
Nhiễm khuẩn
- Người lớn: 250 – 500 mg x 2 – 4 lần/ngày, tùy theo mức độ nhiễm khuẩn.
- Nhiễm khuẩn nặng: Uống 500 mg x 4 lần/ngày hoặc tiêm truyền tĩnh mạch chậm 0,5 – 1 g/lần x 2 lần/ngày.
- Trẻ em trên 8 tuổi: Uống 25 – 50 mg/kg thể trọng/ngày, chia 2 – 4 lần.
Thuốc mỡ tra mắt 1%
- Thực hiện tra mắt 2 – 3 lần/ngày.
- Lưu ý tránh tiếp xúc với bụi sau khi tra thuốc.
Thuốc bôi ngoài da
- Bôi trên da 2 – 3 lần/ngày dạng dung dịch hoặc thuốc mỡ dùng ngoài (nồng độ 1% và 3%).
- Tránh để vùng da bôi thuốc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Trứng cá bọc, trứng cá đỏ (điều trị hỗ trợ)
- Liều dùng 500 mg – 1 g/ngày, chia làm 2 – 4 lần x 1 – 2 tuần hoặc đến khi có dấu hiệu cải thiện triệu chứng.
- Sau đó giảm liều xuống 125 mg – 500 mg/ngày hoặc liều thấp nhất có thể làm giảm các tổn thương trên da.
- Nên tiếp tục điều trị cho đến khi triệu chứng hoàn toàn được cải thiện.
Phối hợp trong điều trị nhiễm H. pylori trong viêm loét dạ dày – tá tràng
- Dùng phối hợp trong một số phác đồ điều trị nhiễm H. pylori, với liều 500 mg x 4 lần/ngày x 14 ngày. Sau đó điều chỉnh tùy theo tiến triển bệnh.
- Thuốc phối hợp thuốc với ít nhất 2 thuốc khác có tác dụng chống H. pylori chẳng hạn phác đồ phối hợp metronidazol (250 mg), bismuth
subsalicylat (525 mg).
Cách sử dụng thuốc Tetracyclin như thế nào?
- Dùng đường uống khi điều trị nhiễm khuẩn toàn thân.
- Chỉ định tiêm truyền tĩnh mạch chậm hoặc tiêm bắp khi nhiễm khuẩn nặng trong tình trạng cấp tính nhưng rất hiếm.
- Lưu ý, tiêm bắp gây đau nên dung dịch tiêm thường có thêm procain hydroclorid.
- Nên uống thuốc ít nhất 1 giờ trước hoặc 2 giờ sau bữa ăn hoặc sau khi uống sữa. Do thức ăn và sữa ảnh hưởng đến hấp thu tetracyclin qua đường tiêu hóa.
- Để tránh gây kích ứng thực quản, nên uống đủ nước (một cốc to) ở tư thế thẳng. Không nên nằm ngay sau khi uống thuốc cũng như uống thuốc trước khi đi ngủ.
- Không nên dùng thuốc ở bệnh nhân bị tắc nghẽn thực quản.
Bạn nên làm gì trong trường hợp khẩn cấp hoặc dùng quá liều?
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất.
Bạn nên làm gì nếu quên một liều?
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.
Tác dụng phụ của thuốc Tetracyclin
Một số những tác dụng phụ của thuốc Tetracyclin thường gặp:
- Ỉa chảy
- Nôn mửa
- Thay đổi màu răng
- Buồn nôn
- Nguy cơ phát triển vi khuẩn đường ruột kháng thuốc
Tác dụng phụ ít gặp:
- Loét thực quản
- Phù Quincke
- Tăng độ nhạy cảm với ánh nắng
- Mề đay
- Co hẹp thực quản
- Phản ứng dị ứng da
Tác dụng phụ hiếm gặp:
- Ban xuất huyết phản vệ
- Phản ứng quá mẫn
- Làm nghiêm trọng triệu chứng của lupus ban đỏ toàn thân
- Tăng bạch cầu ưa eosin
- Viêm ngoại tâm mạc
- Thiếu máu tan huyết
- Giảm tiểu cầu
- Viêm ruột kết màng giả
- Tăng áp suất nội sọ lành tính
- Giảm bạch cầu trung tính
- Viêm tụy
- Viêm lưỡi
- Suy giảm chức năng gan
- Viêm miệng
- Viêm âm đạo
- Viêm cổ tử cung
- Nhiễm nấm do rối loạn hệ vi sinh trong cơ thể
Không phải ai cũng gặp những tác dụng phụ do thuốc Tetracyclin gây ra kể trên. Theo đó người bệnh có thể xuất hiện những triệu chứng khác chưa được kể đến trên đây. Hãy ngưng sử dụng đồng thời báo cho bác sĩ về tác dụng phụ này để được khắc phụ kịp thời.
Tương tác thuốc của thuốc Tetracyclin
- Thuốc Tetracyclin có thể tương tác với một số loại thuốc khác làm ảnh hưởng đến hiệu quả và hoạt động của các loại thuốc. Theo đó thì người bệnh cần phải sử dụng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, đồng thời báo cho bác sĩ về tất cả thuốc đang dùng bao gồm: thuốc kê đơn, không kê đơn, thực phẩm chức năng, thảo dược, thuốc bổ, vitamin…Theo đó thì người bệnh cần phải chú ý sử dụng các loại thuốc sau:
- Thuốc Penicillin: thường được chỉ định trong điều trị bệnh tinh hồng nhiệt và bệnh viêm màng não phế cầu sẽ được chỉ định giảm liều khi dùng chung với Tetracyclin.
- Thuốc chống axit: sẽ bao gồm những khoáng chất như nhôm, bismuth, magnesi và calci sẽ có thể làm giảm tác dụng của thuốc Tetracyclin.
- Thuốc lợi tiểu: nếu dùng chung với Tetracyclin có thể gây gia tăng nồng độ ure trong máu. Bởi vậy mà các dược sĩ thường chỉ định không sử dụng đồng thời trong điều trị bệnh.
- Chế phẩm chứa sắt: nếu được dùng chung với Tetracyclin có thể giảm đáng kể mức độ hấp thu thuốc vào cơ thể. Do vậy nếu đang điều trị thì bạn cần phải sử dụng tách riêng hai loại thuốc để đạt hiệu quả tốt nhất.
- Chế phẩm chứa sữa: có thể khiến cho nồng độ pH trong dạ dày thay đổi đồng thời làm mất tác dụng của Tetracyclin.
Tương tác thuốc khi dùng chung Tetracyclin
- Penicilin: Tetracyclin làm giảm hoạt lực của penicilin trong điều trị viêm màng não do phế cầu khuẩn.
- Thuốc kháng acid (chứa nhôm, bismuth, calci hay magnesi): tác dụng điều trị của kháng sinh giảm đi rõ rệt hoặc mất hẳn.
- Thuốc lợi tiểu: không nên phối hợp vì tương tác này dẫn đến tăng ure huyết.
- Chế phẩm chứa sắt: làm giảm rõ rệt hấp thu cả hai loại thuốc này ở ruột.
- Sữa và các sản phẩm từ sữa: giảm khả năng hấp thu thuốc đáng kể (đến 70 – 80%) dẫn đến giảm hay mất hẳn khả năng điều trị.
Phụ nữ mang thai và cho con bú có dùng thuốc Tetracyclin được không?
Phụ nữ mang thai
Không dùng các kháng sinh nhóm tetracyclin cho phụ nữ mang thai. Nếu dùng sẽ gây ra các hậu quả:
- Tác động đến răng và xương thai nhi.
- Viêm gan do thuốc ở phụ nữ có thai.
- Dị tật bẩm sinh.
Phụ nữ cho con bú
- Thuốc bài tiết vào trong sữa mẹ. Mặc dù tetracyclin có thể tạo phức không tan với calci trong sữa mẹ nên không hấp thu được, nhưng tốt nhất không nên dùng tetracyclin trong thời kỳ cho con bú. Vì khả năng làm biến màu răng vĩnh viễn, giảm sản men răng, ức chế sự phát triển xương.
- Ngoài ra, có thể gây ra phản ứng nhạy cảm ánh sáng, nấm Candida ở miệng và âm đạo trẻ nhỏ. Bạn nên cân nhắc thật cẩn thận trước khi dùng thuốc.
Cách bảo quản thuốc
- Để thuốc tránh xa tầm với của trẻ em và thú cưng.
- Tránh để thuốc ở nơi ẩm ướt như nhà tắm. Tránh ánh sáng trực tiếp.
- Bảo quản nơi khô ráo ở nhiệt độ từ 15 – 30°C.
- Không được dùng thuốc đã hết hạn và phải biết xử lí những thuốc này trước khi đưa ra ngoài môi trường.
Nguồn: Healthy ung thư
Bác sĩ Võ Lan Phương
Nguồn tham khảo:
Thuốc Tetracyclin cập nhật ngày 02/02/2021: https://www.drugs.com/tetracycline.html
Thuốc Tetracyclin cập nhật ngày 02/02/2021: https://en.wikipedia.org/wiki/Tetracycline
